kutubhona

истисно қилди. Салам савдосида пул нақд бўлади. (У пул, олтин, кумуш ёки бошқа нарса бўлиши мукин). Товар эса насия бўлади. Бу савдо салаф савдоси, деб ҳам юритилади. Бу савдо жоиздир. Ундаги олди-берди кейинроққа қолдирилиши мумкин. Яъни, товар билан пул бир вақтнинг ўзида бўлиши шарт эмас. Бу ишда пул ёки товар ўша олти турдаги нарсалардан бўлса ҳам, рибо ҳисобланмайди. Яъни, масалан, пул олтин бўлиб, кейинга қолдирилаётган товар буғдой ёки арпа бўлса ҳам бу иш рибо дейилмайди. Бунга асос салам савдоси ҳақида ворид бўлган далиллардир.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا تَدَايَنتُم بِدَيْنٍ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى فَاكْتُبُوهُ
– „Эй мўминлар, бир-бирларингиз билан қарз муомаласини қилсангиз, ёзиб қўйинглар!“. [2:282]
Салам қарздир. Чунки икки эвазнинг бири нақд, иккинчиси, товар эса насия. Бу оят салам савдоси ҳақида нозил бўлган. Уни Аллоҳнинг изни ила шу оят тафсирида баён қиламиз.

б) Бухорий Ибн Аббосдан ривоят қилган ҳадисда айтилишича, Пайғамбар с.а.в. Мадинага келган пайтларида улар икки уч йиллик мевалар устида салаф савдосини қилардилар. Шунда Пайғамбар с.а.в.,

«مَنْ أَسْلَفَ فَلْيُسْلِفْ فِى كَيْلٍ مَعْلُومٍ وَوَزْنٍ مَعْلُومٍ إِلَى أَجَلٍ مَعْلُومٍ»

«Ким салаф савдосини қиладиган бўлса, уни аниқ ўлчов, аниқ вазн ва аниқ муддатга қилсин», дедилар.76

в) Бухорий Муҳаммад ибн Мужолиддан ривоят қилади: Мени Абдуллоҳ ибн Шаддод ва Абу Бурда Абдуллоҳ ибн Абу Авфонинг олдига бориб, Пайғамбар с.а.в.нинг замонларида саҳобалар буғдой устидан салаф савдоси қилардиларми, йўқми, шуни сўраб билиб келишга юбордилар. Абдуллоҳ, биз деҳқонлар Шом аҳли билан буғдой, арпа, ёғ устидан аниқ ўлчов ва аниқ муддатга салаф савдосини қилардик, деди. Мен бу ишда нимага асосланардинглар, деб сўрадим. У, бу ҳақда сўрамас эдик, деб жавоб берди.77 Кейин мени улар Абдурраҳмон ибн Авфнинг олдига юбордилар. Ундан сўраган эдим, у, Пайғамбар с.а.в.нинг замонларида саҳобалар салаф савдосини қилардилар. Уларнинг экини бўлганми, йўқми, сўрамагандик, деб жавоб берди.

Маълум бир озуқа устидаги салам савдосида аниқ ўлчаш ёки тортиш билан муайян миқдордаги нақд пулга кейинроқ бериладиган

(76) Бухорий: 2085, Муслим: 3010, Насоий: 3004, Ибн Можа: 2271.

(77) Бухорий: 2088.